خانه / تالیفات

تالیفات

    آثار مطبوع

  1 ـ النجم الزاهر فى الصلاه‏ المسافر:

     همانگونه كه مى‏دانيم حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا در حدود 14 سالى كه در حوزه‏هاى علميه دارالايمان قم و نجف سكونت داشتند و به تعليم و تعلّم مى‏پرداختند، يكى از مراجع بزرگ آن زمان در قم حضرت آيت‏اللّه‏ العظمى سيد محمد حجت كوهكمرى بودند كه فقيه فقيد در درس خارج ايشان همواره شركت نموده و نيز مورد توجه خاص و عنايت بى‏شائبه آيت‏اللّه‏ حجت قرار داشتند. كتاب النجم‏الزهرا يكى از آثار گرانبهاى اين آشنايى و تلّمذ عالمانه مى‏باشد كه در مورد نماز مسافر و شرايط فقهى و دينى آن (با عنوان تقرير درس آيت‏اللّه‏ حجت) نگاشته شده است كه مى‏تواند مورد استفاده خاصه علما و طلاب عزيز قرار گيرد.

      2 ـ الحليه فى حرمه حلق اللحيه:

     مسئله تراشيدن ريش از ديرباز همواره مورد بحث بزرگان دين واقع شده كه قاطبه مراجع رأى به غير شرعى بودن و تحريم آن داده‏اند اما به چه علت؟ شايد مردم عادى زياد اطلاعى نداشته باشند. در اين كتاب، فقيه فقيد با استناد به سه دليل مهم از ادلّه اربعه شيعه يعنى با استدلال از قرآن و سنّت و سيره قطعيه (اجماع) به اين مسئله جواب مهم و قانع كننده‏اى داده‏اند كه در نوع خود جالب و كم‏نظير است.

      3 ـ احسن الدلالات فى حل اشكالات عن احكام اولادالكلالات:

     اين كتاب شريف در اصل از تاليفات علامه فقيد، حضرت آيت‏اللّه‏ مرحوم شيخ محمد صالح حايرى مازندرانى مى‏باشد كه با تحقيق عالمانه محقق بزرگ آيت‏اللّه‏ مولانا به چاپ رسيده است. از مسائل بسيار جالب و مهم در اول اين كتاب شريف، صورت اجازه روايتى و اجتهادى علامه مازندرانى به آيت‏اللّه‏ مولانا مى‏باشد كه در آن، علامه مازندرانى آيت‏اللّه‏ مولانا را با كلماتى مانند «سيدنا العالم و مولانا»، «المحقق»، «المدقق»، «المستنبط»، «الفاضل»، «السيد»، «السند»، «المؤتمن»، «الجامع كل فضل و علم و فن على المنّط الاحسن» مورد تعريف و تمجيد قرار داده است.

     اما موضوع كتاب: از مسائلى كه همواره در فقه اسلامى (در موضوع ارث) مورد توجه بوده مسئله كلاله ابى و امّى (فرزند پدرى يا مادرى) مى‏باشد كه مؤلف فقيد با توجه و دقت و با استناد به ادلّه اربعه شيعه به اين موضوع مهم پرداخته است.

      4 ـ القواعد العليه فى الفوائد الاصوليه:

     آيت‏اللّه‏ مولانا در طول اقامت خودشان در حوزه علميه قم علاوه بر شركت در درس خارج آيت‏اللّه‏ حجت، به درس خارج اصول آيت‏اللّه‏ العظمى بروجردى نيز دقت و توجه خاصى داشته‏اند و بدون استثناء در آن جلسات پربار شركت نموده‏اند كه يكى از آثار آن، كتاب فوق مى‏باشد كه تقرير درس خارج اصول آيت‏اللّه‏ العظمى بروجردى است. مى‏دانيم يكى از بحثهاى مهم در اصول، مسئله حجيّت شهرت فتوائيه (به شرط عدم وجود آيه و روايتى خاص در يك مورد) است كه مؤلف اصولى و فقيه فقيد با تقرير درس اصول آيت‏اللّه‏ بروجردى به بحث در اين مسئله مهم پرداخته است.

      5 ـ الوجيزه فى علم الدرايه:

     علم درايه علمى است كه در مورد سند حديث و مخصوصا متن آن و كيفيت حمل آن به معصوم و آداب نقل حديث بحث مى‏شود كه در مسائل اصولى و فقهى بسيار مهم و لازم است. يكى از كتابهايى كه در اين موردِ مهم نگاشته شده، كتاب الوجيزه شيخ بهائى است كه فقيه اصولى يعنى حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا (ره) براى استفاده هر چه بهتر و بيشتر از آن با شرح و تحقيق و تعليق به تبيين و توضيح اين كتاب پرداخته كه همواره مورد استفاده علماء و طلاب دارد.

      6 ـ فاطمه زهرا(س) سرور زنان عالمين:

     ايشان با الهام گرفتن از حديث شريف كساء كه خداى تبارك و تعالى اهل كساء را با نام فاطمه (س) به ملائكه و عالميان شناساند، در طليعه اين كتاب شريف چه زيبا نگاشته شده كه انگيزه من از نگارش اين كتاب اين بود كه در دوران نقاهت سختى كه براى من عارض شده بود نذر نمودم كه اگر شفا يافتم كتابى در باره عظمت سرور زنان عالمين حضرت زهرا(س) بنويسم كه اكنون بعد از شفا يافتن به نذر خود عمل نمودم. درست مثل روايتى كه آمده وقتى تب بر امام باقر(ع) عارض مى‏شد نام مادرش فاطمه را بر زبان مى‏آورد و مى‏فرمود: فاطمه بنت محمد(ص).

     در اين كتاب مؤلف عزيز از دو نظر مهم يعنى قرآن و روايت به تبيين عظمت و شخصيت حضرت زهرا(س) پرداخته‏اند.

      7 ـ راهنماى دين در اصول دين:

     همانگونه كه مى‏دانيم در دين اسلام تقليد در فروع دين است و در اصول دين چيزى بنام تقليد نداريم بلكه هر مسلمان بايد از راه تحقيق و بررسى عاقلانه به اصول خمسه دين و مذهب برسد. حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا در اين كتاب شريف با مطرح نمودن مسائل علمى و با بررسى آيات قرآنى و روايات به راهنمايى ذهن جستجوگر خواننده جهت رسيدن به اصول دين پرداخته‏اند كه در نوع خود بسيار جالب و بسى خواندنى است.

     8 ـ پيامبر اسلام (ص) و كثرت همسر:

     يكى از مسائلى كه در تاريخ زندگى نورانى حضرت پيامبر (ص) مطرح است مسئله كثرت همسر در زندگى آن پيامبر رحمت مى‏باشد كه متأسفانه گاهاً مورد تعرّض دشمنان يا ناآگاهان قرار گرفته است بدون اينكه توجهى به اصل موضوع داشته باشند. در اين كتاب شريف مؤلف فقيد با بررسى ريشه‏هاى ازدواج پيامبر (ص) به اين شبهه  جواب مستدّلى داده‏اند كه انسان با خواندن آن متوجه مى‏شود كه ازدواج‏هاى متعدد آن حضرت با زنان بيوه و سالخورده (نعوذ باللّه‏) نه بخاطر شهوت و افراط محبت، بلكه براى مقاصد اخلاقى و الهى بوده كه همه عزيزان محقق را به مطالعه اين كتاب شريف دعوت مى‏كنيم.

      9 ـ مهدى و مسئله رجعت:

يكى از مسائل مهمى كه با اعتقادات حقّه شيعه پيوند خورده، مسئله رجعت مى‏باشد كه همواره مورد سؤال و تحقيق محققان قرار گرفته است. رجعت يعنى چه؟ كى اتفاق مى‏افتد و چه كسانى دوباره به دنيا برمى‏گردند؟ و ده‏ها سؤال ديگر كه حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا (ره) در اين كتاب نفيس با بهره بردن از كلام بزرگان به اين سؤالات جوابهاى مستدلى ارائه داده‏اند.

     در دو بخش ديگر اين كتاب نيز به بيان نشانه‏هاى آخرالزمان (در روايات) و نيز تشريح و تفسير حديث شريف نبوى «افضل اعمال امتى انتظار الفرج» پرداخته‏اند كه همه عاشقان و منتظران حضرت را به مطالعه اين كتاب شريف دعوت مى‏كنيم.

      10 ـ داستانهاى راستين:

     حدود 27 سال پيش يعنى 1389 قمرى قلم تواناى حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا (ره) با بهره‏گيرى از زندگانى نورانى حضرت پيامبر (ص) و ائمه (ع) صحنه‏هاى زيبايى از اخلاق، مرّوت، سخاوت، ايمان و عظمت اهل بيت (ع) خلق نموده كه 127 روايت مستند و زندگى‏ساز زينت‏بخش صفحات اين دو جلد كتاب شريف مى‏باشد كه بسيار خواندنى و جالب مى‏باشد. اميد است دوستداران اهل بيت (ع) با مطالعه اين دو كتاب شريف بهره كافى و وافى از زندگانى حضرات معصومين (ع) ببرند. انشاءاللّه‏.

      كتب فقهى و اصولى:

     لازم به ذكر است كه بنده اين قسمت را عمداً در آخر قرار دادم چون كتب قبلى هم مورد توجه عوام و هم مورد توجه خوّاص است  ولى كتب فقهى معمولا اكثراً مورد عنايت علماء و طلاب مى‏باشد.

     همانگونه كه مى‏دانيم در كنار تمامى فضائلى كه براى آيت‏اللّه‏ آقا سيد ابوالحسن مولانا آمده، آن بزرگوار به عنوان فردى فقيه و اصولى در حوزه‏هاى علميه و مجامع فقهى و اصولى شناخته شده است كه در اين دو علم نيز الحمداللّه‏ آثار گرانبهايى از خود به يادگار نهاده‏اند:

      11 ـ توضيح ‏الاحكام:

     بدون شك يكى از راههاى ارتباطى كه بين مقلَّد و مقلِّد مى‏باشد رساله توضيح‏المسائل است كه تقريبا ده‏ها سال است به طور رسمى مورد توجه و بهره‏بردارى عوام و خوّاص قرار گرفته است. كتاب توضيح‏الاحكام آيت‏اللّه‏ العظمى سيد ابوالحسن مولانا (ره) مجموعه‏ايست از فتاواى آن فقيه عاليقدر در مورد مسائل شرعى و فقهى كه همواره مورد استفاده مقلدين آن مرجع بزرگ قرار گرفته و مى‏گيرد.

      12 ـ مقالات و رسالات آيت‏ اللّه‏ مولانا:

     لازم به توضيح است كه البته حضرت آيت‏اللّه‏ العظمى مولانا (ره) علاوه بر كتابهايى كه نام برده شد، كتب متعدّد ديگر نيز در مسائل گوناگون فقهى و اصولى و تفسيرى و تاريخى از خود به يادگار نهاده‏اند كه متاسفانه تا بحال مجال چاپ و طبع آنها فراهم نشده است كه اميدواريم در آينده آن كتب گرانمايه نيز به جامه چاپ مزيّن شوند.

     اما فقيه فقيد و عارف شهير مقالات زيادى نيز در طول زندگى پربار خويش نوشته‏اند كه اكثر آنها در نشريات مختلف مخصوصا ويژه‏نامه‏هاى نيمه شعبان مسجد آيت‏اللّه‏ انگجى كه هر سال منتشر مى‏شود، به چاپ رسيده و مورد توجه و استفاده عموم قرار گرفته است. يكى از آن رسالات عرفانى و اخلاقى، «انيس الابرار فى وظايف الاخيار» مى‏باشد كه آيت‏اللّه‏ مولانا به درخواست يكى از مؤمنين بصورت اخلاقى و عرفانى در تبيين وظايف و شرح اعمال مؤمنان و عارفان، توصيه‏ها و سفارشات مهم و بسيار عالى را ارائه نموده‏اند كه اميدواريم مورد استفاده عموم عزيزان قرار گيرد.

كتابشناسى اجمالى آثار منتشر نشده آيت‏ اللّه‏ مولانا قدس ‏سره

         1 – دُرّ تابناك «مشتمل بر كلمات سيد الانبياء والمرسلين حضرت محمد بن عبداللّه‏ صلى اللّه‏ عليه و آله»، جلد اول.  اين اثر خطى در 164 صفحه جيبى تدوين گرديده است و در برگيرنده سيصد و بيست روايت از نبى مكرم اسلام مى‏باشد كه با ترجمه همراه مى‏باشد.

     شروع كتاب با حديث زير است:

     «و قال صلى اللّه‏ عليه و آله: اساس الدين على العقل و فرضت الفرايض على العقل و ربّنا يعرف بالعقل و يتوسل اليه بالعقل و العاقل اقرب اله ربه من جميع المجتهدين بغير عقل. و لمثقال ذرّة من برّ العاقل افضل من جهادالجاهل الف عام»، روضه‏الواعضين، ج1، ص 7

     (پايه دين بر عقل استوار است و واجبات بر پايه عقل واجب شده است و پروردگار ما با عقل شناخته شود و بوسيله عقل تقرّب و نزديكى به خدا حاصل گردد، و انسان با عقل به پروردگارش از همه عبادت كنندگان نزديكتر است، و مقدار ذرّه از كار نيك عاقل افضل و برتر است از جهاد جاهل كه هزار سال جهاد كند).

     تاريخ پايان كتابت آن 12 جمادى الاول 1414 برابر با 6/8/1372 درج شده است.

      2 – دُرّ تابناك «مشتمل است بر كلمات سيد الاوصياء امير المؤمنين على بن ابيطالب صلوات‏اللّه‏ و سلامه عليه و اولاده‏المعصومين» جلد دوم

     اين اثر خطى در 284 صفحه در برگيرنده كلمات ارزشمند امام على بن ابيطالب تا حضرت سيد الساجدين عليهما السلام مى‏باشد كه در اندازه جيبى تدوين يافته است و همراه با ترجمه مى‏باشد.

     اولين «دُرّ تابناك» اين مجلّد حديث شريفى است از مولى الموحدين امام على عليه السلام:

      «كفاك عقلك ما اوضح لك سبل غيّك من رشدك»، نهج البلاغه، كلمه 421

     (از عقلت همين قدر بس است كه راههاى گمراهيت را از هدايتت روشن سازد).

     تاريخ پاپانى بر كتابت اين اثر درج نشده است و از قرائن چنين بر مى‏آيد كه سعى مؤلف بزرگوار در نقل روايات شريف از ساير ائمه اطهار عليهم السلام بوده كه عمر با بركتشان پايان مى‏يابد.

      3 – الفاظ مشكله قرآنيه

     اين اثر رساله مختصرى است به زبان فارسى كه شامل شرح بعضى از نقاط قرآن كريم مى‏باشد و دهها كلمه را در بر مى‏گيرد و با توضيح كلمه «افك» شروع شده و علت تاليف آن را راحلِ بزرگوار چنين بيان فرموده است:

     «به پايان رسيد اين رساله مختصر كه ناميدم آن را به الفاظ مشكله قرآنيه – كه اميدوارم براى طلاب مبتدى وفقهم‏اللّه‏ مفيد گردد. در 11 ذوالحجة 1419 مطابق 9 فروردين 1378 به دست مولف حقير ابوالحسن بن على بن محمد الموسوى التبريزى – مولانا.

     والحمد للّه‏ رب العالمين و الصلاة و السلام على سيد المرسلين محمد و آله الطاهرين»

      4 – رساله مختصره فى مسأله ولاية الفقيه

     رساله‏اى است در 19 صفحه دستنويس كه بزبان عربى نوشته است و عنوان كامل آن عبارت است از:

     «رسالة مختصرة فى مسألة ولاية الفقيه الجامع الشرايط فى زمان الفقية»

     تاريخ پايان تاليف اين رساله تاريخ 16 صفر المظفر 1419 برابر با 22 خرداد 1377 بوده و در ده باب تدوين گرديده است.

      5 – دُرر المطالب فى شرح المكاسب

     اين عنوان در زندگينامه «خود نوشت» آن راحلِ عظيم‏الشأن آمده است و در خود كتابِ دستنويس اين عنوان درج گرديده:

     «تعليقة مختصره على كتاب المكاسب للشيخ العابد الزّاهد زعيم عصره و فقيه دهره استاد الاساتيد الشيخ مرتضى الانصارى قدس سرّه»

     اين اثر شرح كتاب «مكاسب محرّمه شيخ اعظم انصارى» و در 179 صفحه مى‏باشد كه به زبان عربى نگاشته شده است و در آخر اين كتاب غير مطبوع، صفحاتى تحت عنوانت «فانية فى بعض الاصطلاحات» ضميمه گرديده كه دهها عنوان را شامل مى‏شود. تاريخ پايان اثر درج نشده است.

      6 – مكارم الاخلاق المعصومين عليه‏السلام

     اثرى است به زبان عربى و فارسى در 174 صفحه دستنويس كه تاريخ پايان تاليف آن درج نشده است و بعضى از ابواب آن عبارتند از:

     «فى الدعا»، «حب الدنيا»، «فى التقوى»، «فى الكذب»، «فى الخمر»، «فى التوبة»، «فى الخلق» و …

      7 – ترجمه و شرح نهج‏ البلاغه (قسمت آخر)

     اين اثر، شرح قسمت سوم نهج البلاغه حضرت اميرالمؤمنين على عليه‏السلام مى‏باشد كه در 79 صفحه وزيرى تدوين يافته است و با شرح اين كلام مبارك مولى الموحدين آقا على بن ابيطالب عليه‏السلام آغاز مى‏شود:

     «كن فى الفتنة كابن البون، لا ظهر فيركب، و لا ضرع فيحلب»      (به روزگار فتنه و آشوب همچون شتر بچه دوساله نو باش  كه نه او را آن پشتى است كه بر او سوار شوند و نه او را پستان است كه از او شير دوشند).

      8 – كتاب مجموعه ادعيه

     دفترى است صد برگىِ جيبى كه شامل منتخب ادعيه مى‏باشد كه توسط حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا قدس سرّه جمع‏آورى گرديده است.

     نكته جالب در اين اثر دستنويس اين است كه در پايان بعضى از ادعيه گاهاً اثرات آن دعا و زيارت را كه شامل حال خود آن بزرگوار گرديده و يا نصيب سايرين شده است، آورده‏اند.

      9 – رساله اخلاقى

     اين اثر اخلاقى و دستنويس در 39 موضوع اخلاقى همچون «اخلاص در عبادت، موت و حيات – آخرين ساعت انسان -، منازل و مواقف انسان بعد از مرگ، منزل برزخ، آداب نماز،د نيكى به والدين، حقوق پدر و مادر، دعا، فضيلت صلوات و …» تدوين يافته است و در 203 صفحه خطى بيادگار مانده است.

      10 – حاشية على فرائد العلامة الاعظم الانصارى  قدس ‏سره

     حاشيه‏اى است خطى بر فوائدالاصول شيخ انصارى رضوان اللّه‏ عليه مى‏باشد كه ناتمام مانده است.

      11 – الكلمة الغرّاء فى تفضيل الزهراء سلام ‏اللّه‏ عليها

     در اين اثر موضوعات «آية التطهير»، «آيه مباهله»، «سوره انسان»، «آيه مودّت»، «توبه آدم» مورد بحث قرار گرفته و ناتمام است.

      12 – يادداشتهايى در مقتل سيدالشهداء سلام ‏اللّه‏ عليه

     آيت اللّه‏ مولانا در شروع اين اثر مرقوم فرموده‏اند:

     «بيارى خداوند انشاءاللّه‏ بصورت كتابى در مى‏آيد و انا الاحقر سيد ابوالحسن مولانا».

     عنوان‏بندى اوليه اين اثر ناتمام بدينقرار است:

     «حسين(ع) در قرآن»، «عزادارى رسمى حضرت»، «علت قيام حضرت»

      13 – استفتائات

     مجموعه‏اى است از استفتائات وزين به همراه جوابهاى فقيد سعيد به نامه‏هاى رسيده از جوانان مؤمن و متعهد كشورمان كه از تكيه‏گاه معنوى خويش حضرت آيت‏اللّه‏ مولانا قدس سرّه دريافت كرده‏اند و در موضوعات مختلف دينى، اجتماعى و … به يادگار مانده است.

     تعداد 40 نامه و جواب برگزيده در مجموعه‏اى با نام «نشان راه» چاپ شده است كه در نخستين سالگرد آن بزرگوار (سال 1384) عرضه گرديد.